Evet, bahsetmek istediğim bir sürü alakasız yazı var ve ben sahurdan beri hiç uyumadım. Şimdiden özür ':)
Evet, önce karpuz kelimesi... Ben bu meyvenin adının ciddi ciddi kar ve buz kelimelerinin birleşiminden oluştuğunu düşünüyorum. Karpuzun anavatanı Güney Afrika'ymış. (Ülke olan değil, coğrafi tanım olarak. Afrika'nın güneyi anlamında). Karpuz meyvesine çoğu dilde "su kavunu" anlamına gelen isimler veriliyor. Kar ve buz... Bağlantıyı açıklamakta zorlanıyorum ama üzerinde yeterince kafa yorarsanız mantıklı hale geliyor.
Galiba sadece bunu yazmak için yazdım bu yazıyı... Ha, bir de; eski Türkçe'de bizim ön-eklerimizden bazılarının son-ek, son-eklerimizden bazılarının da ön-ek olduğunu öğrendim. Mesela hala daha isim olarak görebileceğiniz Aytolun. Dolunay anlamına gelir. Muhtemelen "Ay dolumu" tarzı bir temelden kaynaklı; yani ay tam olarak dolduruyor orayı... Ya da eki-on. On iki anlamına gelir.
Kavşak ve kavuşmak sözcüklerinin kökeninin aynı olduğuna kanaat getirdim; kauş'tan geliyor muhtemelen kökü. (Buradan olmayan ya da aslında kendi içinde bir çok türü olan kurallar uydurup bunları indirgeyerek Türkçe diye bir dil bırakmayan TDK'ya selam olsun)
Mesela şu ünlü uyumları. (Bunların büyüğünü küçüğünü de hep karıştırmışımdır). İşin içine yuvarlak harfler girdiğinde TDK'nın açıklaması batar. Neden mi? Şok şok şok: Aslında Türkçe'de Ö ve O yumuşak, Ü ve U kalın sestir de ondan! Ya da yumuşak sessizle bitmesi olayı. Aslında, bu ilk-Türkçe için doğru olsa da; uzatılan harflerden sonra gelen seslerin çoğunun uzatması düşmüş ve harfler de yumuşamıştır. Mesela "Ad" kelimesinin ilk-Türkçe hali Aat'tır. Ama dediğim gibi, dönüşümler bu kuralın varlığını ortadan kaldırmış; daha doğrusu onu da dönüştürmüştür. Gel de bunu Türkçesi olmayan kelimelere Türkçe karşılık bulacağım diye dili yalama haline getirenlere anlat... (Arada güzel şeyler çıkıyor; mesela inkar edemeyeceğimiz bir "bilgisayar" faktörü var. Ama arkadaşım az düşünün, bilgisayar gibi ilginç, güzel şeyler niye olmasın?)
Ha; harfler birbirine dönüştüğü gibi, yer de değiştirmiştir. Mesela Toprak kelimesi Azerbaycan Türkçesinde Torpaq biçimindedir. (Kök olarak hangisi daha doğru bilmiyorum tabii) Damga (Harf, sembol, işaret vs.) kelimesi ise Türkmence'de Tağma biçimindedir. (Kelimenin özü "tamga")(Bu arada Türkmence'de bizdekinden çok daha az evrim geçirmiştir kelimeler hem ses, hem anlam olarak. Tağma istisnai kelimelerden biri)
Amma konuştum ha, Mikakunin de Shinkoukei izlemeye gidiyorum ben. (Koydukları isme bak. Konusu için özet geç diyenlere -incici damarım mı kabardı aq, internette her türlü ortamda pasif de olsa bulunduğumdan bir de uykusuzluk sonucu devreler karışıyor tabii-: Çocukluğunun bir kısmını hatırlamayan ve ev işlerinden kendisinin mesul olduğu bir kız, siscon* bir abla, aniden çıkıp gelen bir nişanlı ve abisi de dahil herkese ismiyle hitap eden çok bilmiş ama bolca zaafı olan bir görümce. Evet, konu bu. Spoiler vermemek için ne şekillere girdim... Neyse...)
EDİT
Karpuz Farsça kökenliymiş, dağılabilirsiniz. Bu arada siscon'un anlamını vermemişim ama birazcık araştırmayla bulabilirsiniz.
Evet, önce karpuz kelimesi... Ben bu meyvenin adının ciddi ciddi kar ve buz kelimelerinin birleşiminden oluştuğunu düşünüyorum. Karpuzun anavatanı Güney Afrika'ymış. (Ülke olan değil, coğrafi tanım olarak. Afrika'nın güneyi anlamında). Karpuz meyvesine çoğu dilde "su kavunu" anlamına gelen isimler veriliyor. Kar ve buz... Bağlantıyı açıklamakta zorlanıyorum ama üzerinde yeterince kafa yorarsanız mantıklı hale geliyor.
Galiba sadece bunu yazmak için yazdım bu yazıyı... Ha, bir de; eski Türkçe'de bizim ön-eklerimizden bazılarının son-ek, son-eklerimizden bazılarının da ön-ek olduğunu öğrendim. Mesela hala daha isim olarak görebileceğiniz Aytolun. Dolunay anlamına gelir. Muhtemelen "Ay dolumu" tarzı bir temelden kaynaklı; yani ay tam olarak dolduruyor orayı... Ya da eki-on. On iki anlamına gelir.
Kavşak ve kavuşmak sözcüklerinin kökeninin aynı olduğuna kanaat getirdim; kauş'tan geliyor muhtemelen kökü. (Buradan olmayan ya da aslında kendi içinde bir çok türü olan kurallar uydurup bunları indirgeyerek Türkçe diye bir dil bırakmayan TDK'ya selam olsun)
Mesela şu ünlü uyumları. (Bunların büyüğünü küçüğünü de hep karıştırmışımdır). İşin içine yuvarlak harfler girdiğinde TDK'nın açıklaması batar. Neden mi? Şok şok şok: Aslında Türkçe'de Ö ve O yumuşak, Ü ve U kalın sestir de ondan! Ya da yumuşak sessizle bitmesi olayı. Aslında, bu ilk-Türkçe için doğru olsa da; uzatılan harflerden sonra gelen seslerin çoğunun uzatması düşmüş ve harfler de yumuşamıştır. Mesela "Ad" kelimesinin ilk-Türkçe hali Aat'tır. Ama dediğim gibi, dönüşümler bu kuralın varlığını ortadan kaldırmış; daha doğrusu onu da dönüştürmüştür. Gel de bunu Türkçesi olmayan kelimelere Türkçe karşılık bulacağım diye dili yalama haline getirenlere anlat... (Arada güzel şeyler çıkıyor; mesela inkar edemeyeceğimiz bir "bilgisayar" faktörü var. Ama arkadaşım az düşünün, bilgisayar gibi ilginç, güzel şeyler niye olmasın?)
Ha; harfler birbirine dönüştüğü gibi, yer de değiştirmiştir. Mesela Toprak kelimesi Azerbaycan Türkçesinde Torpaq biçimindedir. (Kök olarak hangisi daha doğru bilmiyorum tabii) Damga (Harf, sembol, işaret vs.) kelimesi ise Türkmence'de Tağma biçimindedir. (Kelimenin özü "tamga")(Bu arada Türkmence'de bizdekinden çok daha az evrim geçirmiştir kelimeler hem ses, hem anlam olarak. Tağma istisnai kelimelerden biri)
Amma konuştum ha, Mikakunin de Shinkoukei izlemeye gidiyorum ben. (Koydukları isme bak. Konusu için özet geç diyenlere -incici damarım mı kabardı aq, internette her türlü ortamda pasif de olsa bulunduğumdan bir de uykusuzluk sonucu devreler karışıyor tabii-: Çocukluğunun bir kısmını hatırlamayan ve ev işlerinden kendisinin mesul olduğu bir kız, siscon* bir abla, aniden çıkıp gelen bir nişanlı ve abisi de dahil herkese ismiyle hitap eden çok bilmiş ama bolca zaafı olan bir görümce. Evet, konu bu. Spoiler vermemek için ne şekillere girdim... Neyse...)
EDİT
Karpuz Farsça kökenliymiş, dağılabilirsiniz. Bu arada siscon'un anlamını vermemişim ama birazcık araştırmayla bulabilirsiniz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder