Tatar Yayı: Nedir, Neye Benzer

Tatar yayı; Çince Nu (Usta kullanıcılarının adı da Chu ko Nu; eycof'tan bilenler vardır belki), Moğolca Khulgavch (Hulgavç), Tatarca, Fransızca, Rusça ve Avrupa'nın genelinde "Arbalet" denen, Amerikalı ve çıkıntı yapmazsa ölecek olan İngilizlerin ise crossbow dediği bir yaydır.

Bu yay; tetik mekanizması, ok yatağı ve yaydan oluşur. Bunun sıradan, yani tek malzemeli kısa yaylar yahut longbowlar ve bileşik Asya yayları ile kıyaslanması şu şekildedir:

AVRUPA YAYI	TATAR YAYI	ASYA YAYI
Kurmak kolaydır	Kurmak çok güç ister	Kurmak biraz güç ister
Nişan alınmaz, hissi atışı vardır	Nişan alınır	Nişan alınmaz, hissi atışı vardır
Ok titrer	Ok sabit durur	Ok titrer
Yapmak kolaydır ve kısa sürer	Yapmak zordur ama kısa sürer	Yapmak zordur ve uzun sürer
Zor kırılır	Kolay parçalanır ama kolay kolay kırılmaz	Kolay kırılır
Tek malzemelidir	Parçalıdır	Çok malzemelidir
Dikeydir	Yataydır	Dikeydir

Bu arkadaşın Türkçe adının hikayesi de ilginç. Kendisi, epey eski zamanlarda, Çin'de icat edilmiş bir şey. Benzeri bir alet, hemen hemen aynı devirlerde Avrupa'da da icat edilse de; Avrupa, Çin tarzı olanla tanışınca onu kullanmaya başlamış durumda. Neden? Çünkü kendi ellerindekiler daha basitti ve daha işlevsizdi. Neyse; Tunguzlar, Çinlilerden bunu öğreniyor. Moğollar ise Tunguzlardan. Biz Moğollardan, Avrupalılar Hunlardan. Bu arada; dönemine göre, tekerlekten sonra bir yayılma rekoru kırmış bir alettir bu. Gören konmuş, gören konmuş. Başka bir şey olsa bırak diğer kıtayı, komşu ülkeye bile bir kaç yıldan evvel gitmezdi.

Hah, ismini anlatacaktım. O devirde, Moğollara Moğol denmezdi. Moğollara Tatar, bizim bugün Tatar dediğimiz Kıpçak kökenli Türk halkına ise "Bolkar" denirdi. Bolkarın kelime anlamı karlı yere alışkın, karda yaşayan vs. Karluk'un anlamı da "Çok karlı yer(de yaşayan)" mesela. Karluklar konumuz değil şimdi. Bu arada Arap kaynaklarında Moğollardan daima "Tatar" diye bahsedilir. Neyse; işte biz de Moğollardan öğrendiğimiz için Tatar yayı, yani "Moğol yayı" demişiz.