Öncelikle, Dede Korkut kimdir? Aslında birden fazla Dede
Korkut var; Korkut ismi eskiden epey yaygınmış anlaşılan. Dede ise, yaşlı
bilgelere verilen bir isim. Kadın olanlarına Nine ya da Ebe denirdi. Daha genç
olanlarına ise Baba denirdi, ki Anadolu’da evliyalara, şeyhlere “baba” denmesi
de bundandır. Kırgızlara İslam’ı öğreten bir Dede Korkut var, sonra… Neyse
işte; birden fazla Dede Korkut var. Buradaki konumuz Oğuzların Dede Korkut’u,
Dede Korkut Hikayeleri’nin anlatıcısı.
Dede Korkut’un kimliği konusunu çözdüğümüze göre: Bakşı
nedir? Bu sözü, belki lisedeki edebiyat derslerinden hatırlıyorsunuzdur. Bakşı,
Baksı, Bahşı, Bahşi, Bakşi, Bağşı, Bahçı diye de söylenir. Oğuzlarda destan
anlatıcısı (ki her önüne gelenin olabildiği bir şey değildir. Destanları ezbere
bilmek yeterli değil, hatta en büyük engel destanları ezbere bilmek. Destana
yorum katarak, karşındakine göre anlatabilmen ve hem destanın geçtiği dönem ve
destana sahip boyun, hem de kendi boyunun kültür ve tarihini çok iyi bilmek
gereken mühim bir meziyetti), Özbeklerde destan anlatıcısı ve falcı, Kazak ve
Kırgızlarda duacı (ki her “Allah razı olsun” diyen duacı olamazdı. Hem yeni hem
de eski dini, kültürü, kıssa ve destanları çok iyi bilmek gerekirdi) ve büyücü,
birçok Türk halkına ve Moğollara göreyse Kam-Kaman (Tengrici Şaman) anlamına
gelirdi.
Bakşının ne olduğunu da çözdüğümüze göre, Dede Korkut neden
bakşı, ona bakalım. Dede Korkut, öncelikle Dede Korkut Kitabı’ndaki destanların
anlatıcısıdır. Ayrıca Dede Korkut, Oğuzların duacısıdır ve bu özelliği Dede
Korkut Kitabı’nda çok belirgindir. Bu nedenle Dede Korkut bakşıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder