Kim merak ediyorsa artık. Bir haftadır köydeydim, zaten yazacak pek bir şey de yoktu. Aslında çok güzel yazı çıkaracak bazı planlarım vardı ama neyse... Konu o değil şimdi.
Şu yazıyı çok sevdim, gerçekten komik (Yalnız dikkat, küfürlü): https://eksisozluk.com/turkcede-erillik-disillik--1179318
Ama gerçekten Türkçe kelimelerde erillik ve dişillik vardır.
Şöyle ki: Geniş kapsamlı ve üretici olan kelimeler dişildir. Örneğin toprak, doğa, su, ışık, devlet dişil kelimelerdir.
Daha dar kapsamlı ve güçlü ve/veya koruyucu kelimelerse erildir: Ordu, kılıç.
Hoş görünüşlü ve yumuşak dokulu nesneleri tanımlayan kelimeler dişildir: İpek.
Daha sert dokulu nesneleri tanımlayan kelimeler erildir: Kaya.
Mistik bir yönü/hissi olan şeyleri belirten kelimeler dişildir: Ay, gece.
Açık ve belli şeyleri belirten kelimeler erildir: Gündüz.
Bazı kelimeler, genellikle her iki yönden de anlama sahip olanlar cinsiyetsizdir: Güneş; ışıkla bağlantılı olduğu için dişil, açık ve belli olduğu için erildir. Deniz, suyla bağlantılı olduğu için dişil, acımasız olduğu için erildir. Yıldız, gece ve ışıkla bağlantılı olduğu için dişil; mistik bir yönü olmadığı ve açıkça belli olduğu için erildir. Altın, sert olduğu için eril hoş görünüşlü olduğu için dişildir.
Akrabalık bildiren kelimeler ve meslek bildiren, yabancı dilden geçmiş çoğu kelimenin cinsiyetleri bellidir; ayrıca hayvanları ayırırken kullanılan kelimeler de cinsiyetlidir: Hemşire, hemşir, anne, baba, dede, nine, ebe, müdür, müdire, tavuk, horoz... Kardeş kelimesi bir istisna olarak her iki cinsiyet için kullanılabilse de erildir.
Yemekler, çoğu bitki ve genel olarak hayvan belirten kelimeler cinsiyetsizdir: Ağaç, yaprak, et, kabak, at, sığır, deve, balık...
Yani Türkçede artikel denen saçma sapan şeyden olsaydı işimiz bayağı zorlaşırdı. Örnek olarak şimdi birkaç artikel atayalım: Kan, eril sözler için kullanılsın. Tun, dişil sözler için. Kay da cinsiyetsizler için.
Tun toprak, tun doğa, tun su, tun ışık, tun devlet, tun ipek, tun gece, tun ay
Kan ordu, kan kılıç, kan kaya, tun gündüz
Kay güneş, kay deniz, kay yıldız, kay altın.
Akrabalık bildiren sözler zaten cinsiyetlerini açıkça belli ettiğinden artikele sahip olmazdı. Horoz gibi özellikle cinsiyet bildiren sözler de. Meslek isimleri ise ya her zaman kay ya da her zaman kan artikeli alırdı.
Ne oldu? Olmadı. Saçma sapan bir şey oldu, ne kulağa güzel geliyor ne bir şey. Velhasıl kelam iyi ki artikel gibi şeyler Türkçede yok, kim uğraşacaktı?
Tabii bir de şöyle bir durum var: La'yı artikel kabul edebiliriz. La bebe, gibi. Aslında Ulan'ı da artikel kabul edebiliriz: Ulan it oğlu it, gibi. Hatta amanı: Amman sabahlar olmasın, ne oldu? Amman sabah. Hatta vayı da: Vay başıma gelenler. Burada vay, "baş" kelimesinin aritkeli.
Daha fazla saçmalamadan gidiyorum, hadi eyvallah.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder