Türklerde Ad Kazanma Geleneği

Dede Korkut'u okuyan bilir; çocuğa ancak bir iş yaptıktan, göze baktıktan sonra ad koyulurdu eski Türklerde. Ama bu gelenek; Osmanlı'nın son dönemlerine kadar sürmüştür ve Yörükler arasında hala vardır. (Mesela bizim köyde herkesin "Yalançı" dediği biri var -evet, Ç ile- adamın adını bilmiyorum resmen. Yalançı aşağı Yalançı yukarı. Hayır öyle sevilmeyen biri de değil anladığım kadarıyla)

Yalnız, Dede Korkut'ta üstünde durulmayan bir ayrıntı vardır ki; o da çocuğa ad kazanmadan seslenmek için bir "Doğum adı" konulurdu. Her zaman konulmazdı tabi, genelde ad koyulmaz ve çocuğa "Adsız" diye seslenilirdi. Lakap geleneği, bunun ardılından başkası değildir.

İşte bazı Türk Kağanları ve doğum adları ile kazandıkları adlar.

OĞUZ KAĞAN

Doğum adı: Yok/Bilinmiyor
Kazandığı ad: Oğuzhan (Boyların, halkların hükümdarı anlamına gelir; "han" da adın parçasıdır)

ALP ER TUNGA

Doğum adı: Afrasiyab (Muhtemelen)
Kazandığı ad: Alp Er Tuña

METE HAN

Doğum adı: Yok/Bilinmiyor
Kazandığı ad: Bakatur (Bakatur lafı, Bahadır'ın ilk hali olup Çince Mo ve Tun harfleri ile yazılır; bu nedenle Bakatur Şanyu, yanlış olarak Mete Han ya da Motun Tanhu diye bilinir)

ATTİLA

Doğum adı: Yok/Bilinmiyor
Kazandığı ad: Atılgan (Batı kaynakları Atılgan lafını yazıp söyleyemediği için Attila diye kaynaklara geçmiştir)

İLTERİŞ KAĞAN

Doğum adı: Kutluk
Kazandığı ad: İlteriş (Devlet kuran anlamına gelir)

CENGİZ HAN

Doğum adı: Temuçin
Kazandığı ad: Ceñizhan (Han da adın parçası olup savaşların hükümdarı anlamına gelir; bu arada Cengiz Han'a bu ismi Türkler koymuştur; nitekim Cengiz Han'ın ordusunda sadece Moğollar değil Tunguzlar, Türkler, hatta Çinliler ile muhtemelen Arap ve Hintliler bile vardı)

OSMAN BEY

Doğum adı: Utman
Kazandığı ad: Osman (Daha önceki yazımda bu adı nasıl kazandığını anlattım)

YILDIRIM BAYEZİD

Doğum adı: Bayezid
Kazandığı ad: Yıldırım

FATİH SULTAN MEHMED

Doğum adı: Mehmed
Kazandığı ad: Fatih

KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN

Doğum adı: Süleyman
Kazandığı ad: Kanuni